حکایت پرماجرای شطرنج

شطرنج در دنیای امروز از چنان اهمیت و اعتباری برخوردار است که می توان آن را در کنار سایر علوم قرار داد. بنابراین جای شگفتی نیست اگر در کشور های متمدن شطرنج بازان را به دیده ی نوابغ و افراد استثنائی می نگرند و حتی به آنان درجات عالی علمی اعطا می کنند. از این رو زندگی مرفهی داشته و با فراغت کافی به شطرنج می پردازند. تا جایی که برخی از آنان کاری جز شرکت در مسابقات بین المللی ندارند.

اکنون هر ساله در سطح بین المللی مسابقات شطرنج به صورت های مختلف، از جمله انفرادی، تیمی، زنان، دانشجویان و حتی نابینایان برگزار می شود. با یک نگاه کلی می توان دریافت که پیشرفت یک کشور با توسعه و نفوذ شطرنج چندان با هم بی رابطه نیستند.

جای تأسف است که در برخی از کشورهای عرب هنوز آن چنان که باید، این هنر جایگاه خود را نیافته است و تأسف بار تر زمانی است که بدانیم شطرنج دوران رشد و شکوفایی خود را در سایه ی تمدن اسلامی گذرانده و جهان این هنر رفیع را از مسلمانان آموخته است.
سنت پایدار شطرنج در جهان اسلام.سلطان الفیعبی و خلیفه هارون الرشید از جمله علاقمندان به شطرنج بودند.

اسامی شطرنج بازانی چون صولی، ماوردی و علاءالدین تبریزی معروف به خواجه علی، در تاریخ مؤید این مدعاست.

تذکر این نکته ضروری است که بسیاری هنوز شطرنج را در ردیف بازی هایی چون دومینو و … به حساب می آورند. حتی گاه در میان تحصیل کرده ها نیز یک چنین تلقی از شطرنج دیده می شود. حال آن که شطرنج پیش از آن که یک سرگرمی و یک بازی باشد، یک ورزش فکری و یک هنر است.

تاریخچه

سفر طولانی شطرنج از چین آغاز شد. از هند، ایران، مصر و آندولس گذشت و طی جنگ های صلیبی به اروپا راه یافت. طبق روایتی دیگر، شطرنج پس از اختراع در چین به رومیان رسید و عرب ها در جنگ های صدر اسلام آن را از رومیان آموختند. اما آن چه مسلم است ایرانیان قبل از اعراب شطرنج را می شناخته اند.
تابلو “بازیکنان شطرنج” (۱۵۰۸ میلادی) اثر نقاش مشهور هلندی لوکاس ون لیدن

به گفته ی لئوپولد دوسوسور، شطرنج را چینیان در قرن دهم قبل از میلاد اختراع کردند و پادشاهان چین بدان عشق می ورزیدند؛ برخی آن را به هوانگ شنگ حاکم چینی منصوب کرده اند. او شطرنج را طی محاصره ی شهر شن سی در اردوگاه خود اختراع کرد تا سربازانش را در اثنای محاصره ی طولانی سرگرم نگه دارد و آن را جوک-جو-هانک-کی نامید که به معنای دانش جنگ است.

عده ای معتقدند شطرنج و نرد در مقابل هم و بر اساس بحث جبر و اختیار به وجود آمده اند. اینان می گویند نرد نشان دهنده ی قهری بودن افعال انسان است و این خداوند است که بر افعال انسان تواناست. نرد را به مثابه زمان و مکان و ۳۰ مهره ی آن را روزهای یک ماه در نظر گرفته اند و این ۳۰ مهره را بر اساس نقصان و پر شدن ماه به دو قسمت کرده اند. مهره های سیاه نشانگر شب ها و مهره های سفید صبح های هر ماه هستند. تعداد خانه ها را نیز به تعداد ساعات شبانه روز یعنی ۲۴ ساعت قرار داده اند. تاس ها نشانگر اقسام سه گانه ی زمان (گذشته، حال و آینده) و تعداد سطوح هر تاس مبین جهات شش گانه یعنی چپ، راست، جلو، عقب، بالا و پایین هستند و جمع دو عدد در دو سطح مقابل همدیگر در تاس برابر با روز های هفته یعنی ۷ است (۱ در مقابل ۶، ۲ در مقابل ۵ و …). زمانی که بازیکن تاس می ریزد، مجبور به قبول سرنوشتی است که برایش مقرر شده و این جبر است.

تخته نرد

شما می توانيد بهترين خرید اینترنتی و آنلاین را با تخفيف بسيار خوب از ويتابن تهيه نماييد

شطرنج در زمان خسرو انوشیروان از هند به ایران آورده شد. در شاهنامه میخوانیم که پادشاه هند سفرای خود را برای عرضه ی شطرنج به حضور خسرو فرستاد. هیچ کدام از اطرافیان انوشیروان موفق به گشودن رمز آن نشدند مگر بزرگمهر وزیر انوشیروان که بر رمز آن آگاهی گشت. ایرانیان نام سانسکریتی شطرنج یعنی “جانورانگا” را حفظ کردند که به معنای چهار باره و یا چهار عضو است. اما اسامی مهره ها و تاکتیک های حرکتی عوض شد. مانند شاه، وزیر (فرزین)، اسب (حصان)، قلعه(رخ)، سرباز(بیدق) و یا پیاده و پیل (فیل). و برای تهدیدِ شاه اصطلاحات شاه و شهمات وضع شد که این دو اصطلاح آخری ریشه ی کیش و کیش مات امروزی در زبان فارسی، کیش و کیش مات عربی و Check و Checkmate انگلیسی است.

شطرنج بازان معروف

از شطرنج بازان معروف در تاریخ مسلمان می توان از ابوهریره، هشام بن عروه، محمد بن سیرین معروف به ابن سیرین و سعید بن جبیر (همگی قرن هشتم هجری) نام برد که این دو نفر آخری به غایب بازی نیز شهرت داشتند.
از دیگر شطرنج بازان می توان از ابونواس شاعر دربار مامون، ابوجعفر از شعرای معروف زمان هارون الرشید، ابوحافظ و ابن ماسویه که اینان نیز در زمان هارون می زیسته اند نام برد.

همانطور که می دانید شطرنج یکی از قدیمی ترین بازی های استراتژیک در جهان است.
شطرنج یک بازی منطقی عالی است که مهارتهایی مانند تاکتیک، استراتژی، و حافظه بصری را توسعه می دهد.

بازی شطرنج را انجام دهید تا محدوده های مغز شما بیشتر شود و باهوش تر شوید

مهره های شطرنج:

– سرباز در اولین حرکت به یک خانه به جلو یا دو خانه حرکت می کند، به صورت مورب نیز به یک خانه به جلو می ریزد.
– شاه به صورت عمودی، افقی یا مورب به یک خانه دیگر حرکت می کند.
– وزیر به هر فاصله ای به صورت عمودی، افقی یا مورب حرکت می کند.
– رخ به هر فاصله به صورت عمودی یا افقی حرکت می کند.
– اسب به سمت میدان حرکت می کند، که در دو خانه در امتداد عمودی و یکی به صورت افقی یا یک خانه به صورت عمودی و دو افقی است.
– فیل به هر مسیری به صورت مورب حرکت می کند.

موقعیت های مهم شطرنج:

– کیش- موقعیتی در شطرنج است، که شاه مورد حمله فوری مهره های حریف قرار می گیرد
– مات- موقعیتی در شطرنج است، که وقتی بازیکنی نوبت حرکت او باشد فاقد هرگونه حرکت قانونی برای فرار از چک می شود.
– پات – موقعیتی در شطرنج است که در آن بازیکن دارای نوبت حرکت، نتواند هیچ حرکت قانونی انجام دهد و در موقعیت کیش هم نباشد. (مساوی

در خاتمه به شطرنج بازان توصیه ای داریم که از اندرزهای قدیمیِ حکمای کهن برگرفته ایم: “شطرنج حکمت است و ادب؛ تدبیر است و حساب؛ تفریح است و لذت. آینده نگری در اقدام به کارها و عواقب آن جزئی از شطرنج است. در شطرنج حرکتی به پیش مرو مگر با اندیشیدن به عواقب آن، و به عقب بازنگرد مگر با برنامه و نقشه. همچنین بر شطرنج باز واجب است که دارای خاطری آسوده و سعه ی صدر و به دور از تشویش و نگرانی باشد. خوش برخورد و نیکو سخن باشد، لباس پاکیزه بپوشد و در برخورد با یاران گذشت و ادب را به دیده بگیرد. همیشه از او بوی خوش به مشام برسد و به هنگام خستگی و ناراحتی و پریِ شکم از بازیِ شطرنج دوری نماید و آن را جز با همگنان و اقران خود بازی نکند و همواره از پستی روی برگرداند.”

شما می توانید بهترین خرید ها را در فروشگاه اینترنتی ویتابن با تخفیف مناسب خرید نمایید

براری بازدید از فروشگاه ویتابن کلیک کنید

ارسال به سراسر کشور از طريق پست